In Why The West Rules - for now beschrijft Ian Morris de trends in sociale ontwikkeling van de afgelopen vijftien duizend jaar. Door naar geschiedenis te kijken beschrijft hij waardoor sociale ontwikkeling groeit tot een bepaald plafond, stagneert en vervolgens daalt. Beschavingen hebben gedurende de eeuwen plafonds in het niveau van sociale ontwikkeling weerlegd door grote doorbraken in hun manier van leven door te voeren. Hierdoor werd teruggang voorkomen, maar uiteindelijk iedere keer slechts uitgesteld. Volgens Morris bevinden we ons in de 21e eeuw ook bij een plafond en zullen de keuzen die wij mensen maken bepalen of wij deze eeuw een plafond doorbreken of dat de sociale ontwikkeling wederom inklapt.
Globale samenvatting
Van de vele onderwerpen uit de ruim 700 pagina’s zal ik in dit artikel een drietal dingen uiteenzetten. De vier kenmerken van sociale ontwikkeling (1), de drie menselijke eigenschappen die leiden tot verhoging van sociale ontwikkeling (2) en de vijf oorzaken die leiden tot ineenstorting van sociale ontwikkeling met een blik op de toekomst (3). De grote stukken geschiedenis, en voornamelijk de verschillen tussen Oost en West, laat ik achterwege.
Morris heeft de geschiedenis van sociale ontwikkeling gemeten aan de hand van een aantal KENMERKEN VAN HET NIVEAU VAN SOCIALE ONTWIKKELING van een beschaving. Door elke beschaving punten toe te kennen aan elk van de kenmerken kunnen verschillen tussen beschavingen begrepen worden. De vier kenmerken waarop geschaald wordt zijn energie consumptie, verstedelijking, informatie verwerking en het vermogen tot oorlog voeren. Energie consumptie heeft te maken met de hoeveelheid energie die elk persoon in een beschaving opneemt om te leven. Grotere beschikbaarheid van voedsel leidt daarmee tot een hogere sociale ontwikkeling, net als industrialisatie waardoor we sneller en meer kunnen produceren maar ook meer en sneller kunnen transporteren. Verstedelijking heeft te maken met de logistieke complexiteit die nodig is om een grote groep mensen te onderhouden. Het vereist een hoge mate van ontwikkeling om een stad als Tokyo met 35 miljoen inwoners te voorzien van alles wat zij nodig hebben. De grote van de steden uit de geschiedenis vertellen ons daarom ook veel over het niveau van sociale ontwikkeling. Informatieverwerking omvat het analyseren, vastleggen en delen van informatie. Wetenschap, educatie en communicatie maken het mogelijk als organisatie om problemen op een andere, efficiëntere manier op te lossen waardoor de sociale ontwikkeling groeit. De mogelijkheden tot oorlog voeren is het vierde kenmerk van sociale ontwikkeling. Het uitbreiden van een samenleving door middel van oorlog is alleen mogelijk wanneer de sociale ontwikkeling dusdanig is dat een politiek systeem de samenleving ook kan beheersen.
De DRIE MENSELIJKE EIGENSCHAPPEN DIE LEIDEN TOT GROEI VAN SOCIALE ONTWIKKELING die Morris beschrijft zijn luiheid, hebzucht en angst. Luiheid motiveert mensen om problemen anders aan te willen pakken waardoor het leven gemakkelijker wordt, hebzucht heeft ertoe geleidt dat mensen meer willen hebben en er alles aan doen om het te krijgen waardoor ze creatief worden en ook angst om iets kwijt te raken maakt mensen creatief. Omdat mensen altijd zullen werken aan het vergemakkelijken van hun leven zijn ze in staat om tegenslagen om te zetten in kansen. Dit is was Morris de voordelen van achteruitgang noemt omdat het mensen aanspoort om nieuwe oplossingen te vinden voor veranderende problemen.
Tot slot de VIJF OORZAKEN VAN DALENDE SOCIALE ONTWIKKELING. Helaas blijft de wereld en de populatie erop nooit hetzelfde en ontstaan er verstoringen in het systeem die een hele beschaving ten gronde kunnen richten. Deze zijn klimaatverandering, honger, epidemieën, migratie en het falen van het politieke systeem. In de meeste gevallen is een combinatie van een aantal van deze factoren de reden voor het dalen van het niveau van sociale ontwikkeling. Daarnaast en zijn de factoren met elkaar verbonden. In de 21e eeuw zullen volgens Morris vooral klimaatverandering en honger de belangrijkste thema’s zijn. Door de verandering van het klimaat wordt het in relatief koude en rijke landen gemakkelijker om landbouw te bedrijven, terwijl het in de warme armere landen moeilijker wordt. De klimaatverandering is een paradox van ontwikkeling omdat de industriële revolutie in de 19e eeuw onze sociale ontwikkeling door een plafond geduwd heeft, terwijl de gebruikte brandstoffen de klimaat verandering versnellen. Eenzelfde paradox vind plaats in de voedselindustrie. Waar sociale ontwikkeling stijgt willen mensen meer voedsel en vooral meer vlees eten. Boeren hebben daarom meer en meer goedkoop graan nodig om de veestapel te onderhouden, naast het extra graan wat gebruikt wordt om olie te vervangen in de transportindustrie waardoor de druk op grondstoffen alsmaar groeit. In het slechtste scenario zal de combinatie van deze paradoxen van ontwikkeling leiden tot onrust in de armste gebieden van de wereld, Afrika en Azië. Uiteindelijk zal volgens Morris de honger en klimaatverandering in deze continenten leiden tot epidemieën, politiek falen welke op hun beurt leiden tot massamigratie waardoor het sociale systeem op wereldniveau volledig zal instorten. In het beste scenario zullen wij in staat zijn om het plafond van sociale ontwikkeling te doorbreken, waarvoor Morris de behoefte aan wereldpolitiek beschrijft. Behalve het klimaatprobleem en het voedselprobleem zijn ook terrorisme en financiële problemen zo groot geworden dat weinig individuele landen in staat zijn om de problemen zelfstandig op te lossen.
Morris sluit zich volledig aan bij de woorden van Albert Einstein in 1945: “De enige redding van beschaving en de mensheid ligt in het creëren van een wereldregering. Wanneer een wereldregering onrealistisch is, blijft er slechts één realistisch toekomstbeeld over: volledige ondergang van de mens, door de mens.”
BRON:
Morris, I., 2010, Why The West Rules – For Now, USA: Farras, Straus & Giroux
